سی تی اسکن چیست؟

در توموگرافی کامپیوتری که گاهی اوقات CT scan نیز نامیده می شود ، از تجهیزات مخصوص x- Ray استفاده می شود، تا تصاویری از زوایای مختلف بدن ایجاد کند.

در توموگرافی کامپیوتری که گاهی اوقات CT scan نیز نامیده می شود ، از تجهیزات مخصوص x- Ray استفاده می شود، تا تصاویری از زوایای مختلف بدن ایجاد کند. رایانه، اطلاعات دریافتی را برای نشان دادن مقطعی از بافت بدن و اندام ها را پردازش می کند. تصویربرداری CT می تواند انواع مختلفی از بافت ها ، مانند ریه، استخوان، بافت نرم و رگ های خونی را با وضوح زیاد نشان دهد ، که درآن از تجهیزات تخصصی و کارشناسان خبره، برای ایجاد تصاویر استفاده می شود. با استفاده از CT، رادیولوژیست ها خیلی آسان تر می توانند مشکلات و بیماری های عروقی ، معده، بیماری های عفونی، ضربه ها و بی نظمیها ، ماهیچه ای – اسکلتی را تشخیص دهند. برای افزایش جزییات از تصاویر مقطعی از هر بافت استفاده می شود.  CT یکی از بهترین ابزارهای مطالعه قفسه سینه و شکم می باشد. اغلب برای تشخیص بیشتر سرطان ها، مانند ریه، کبد، و سرطان پانکراتیک ارجحیت دارد و به پزشک اجازه می دهد که وجود تومور، اندازه ، موقعیت دقیق، توسعه و پیشرفت تومور را با مقایسه نسبت به بافت های هم جوار تشخیص دهد. به همین دلیل آزمون CT  روش تشخیص و درمانی مهمی در مشکلات و صدمات مهره ای و آسیبهای وارده در دست، پا و ساختمان اسکلتی ساخته است. تصویر برداری CT،  در اندازه گیری، چگالی موادمعدنی استخوان و تشخیص پوکی استخوان کاربرد دارد. در موارد ضرب دیدگی، CT به سرعت صدمات وارده به کبد، طحال ، کلیه و یا هر ارگان دیگر را تشخیص می دهد.

برای سی تی اسکن چه باید انجام داد؟

شما باید لباس های راحت، گشاد و مناسب بپوشید، اشیاء فلزی می تواند در تصویر تاثیر بگذارد. بنابراین باید لباس زیپ دار و گیره دار را درآورید. ممکن است از شما درخواست شود که سنجاق سر، جواهرات، عینک، سمعک و دندان مصنوعی و هر چیزی را که در قسمت مورد نظر قرار دارد، در آورید. هم چنین ممکن است از شما درخواست شود که برای یک یا چند ساعت قبل از آزمایش از خوردن و آشامیدن خوداری کنید. زنان باردار حتماً باید قبل از آزمایش پزشک یا تکنسین رادیولوژی  را آگاه سازند.                               

دستگاه CT اسکن چه تجهیزاتی دارد؟

دستگاه سی تی ، ماشین بزرگ، مربع شکل با یک تونل در مرکز می باشد. بیمار بسیار آرام به روی میزی که می تواند به بالا، پایین و به آهستگی به داخل و خارج از مرکز این تونل حرکت کند دراز می کشد. بر روی تیوپ دستگاه     X-Ray یک گنتری دوار وجود دارد که در اطراف بدن بیمار حرکت می کند و تصاویری از بدن بیمار گرفته می شود. در هنگام حرکت تخت، صداهایی از آن ایجاد می شود. تکنولوژیست می تواند شما را ببیند و با شما صحبت نماید. شما در طی آزمون در اتاق تنها هستید.

این آزمون چگونه انجام می شود؟

در بیشتر آزمون ها، CT بسیار شبیه به آزمون های x-Ray می باشد. پرتوهای X-Ray به صورتی کنترل شده وارد بدن بیمار شده و بافتهای مختلف ، این پرتوها را با سرعت های مختلف جذب می کنند. در رادیولوژی ساده، هنگامی که فیلم مخصوص اکسپوز می شود تصاویری از اندام های داخلی بدن ایجاد می شود. در فیلم های CT ، آرایش چندین دتکتور در کنار هم برای اندازه گیری مقدار اشعه X-Ray در برش مورد نظر استفاده می شود.

درون CT scanner یک گنتری گرداننده که به یک سمت تیوپ X-Ray و آشکارساز قوسی شکل در طرف مخالف آن نصب شده است، پرتوهای X-Ray در قسمت پروانه ای شکل، از چارچوب دوار تیوپ X-Ray منتشر می شود و آن گاه در اطراف بیمار آشکار می شوند.هرگاه تیوپ X-Ray و آشکارساز 360 درجه چرخید پرتوها از یک مقطع باریک عبور کرده و تصویر ایجاد می شود. در طی هر چرخش، اشکارساز حدود 1000 تصویر از عبور X-Ray ثبت می کند. این تصاویر توسط رایانه مخصوص، تصاویر دو بعدی از برش اسکن شده را، بازسازی می کند. ممکن است شما فکر کنید که قسمتی  از آن، اسکن به عمل می آید مشابه یک قرص نان برشی بسیار باریک باشد. تصویر این برش ها، توسط کامپیوتر پردازش شده و در نتیجه جزییات تصویر های چند بعدی از بدن، به خوبی قابل رویت می گردد.

تکنولوژی سی تی اسپیرال، دقت تصاویر را  نسبت به سی تی معمولی برای بیشتر بیماری ها افزایش داده است.  تکنیک تصویربرداری از رگ ها که سی تی اسپیرال انژیوگرافی نامیده می شود، یک روش غیر تهاجمی و ارزان تر نسبت به آنژیوگرافی معمولی می باشد، و به پزشک اجازه می دهد تا رگ های خونی را بدون نیاز بیشتر به روش های تهاجمی ببیند.

 کلمه سی تی اسپیرال از شکل ، مسیری که پرتوهای X-Ray در طول اسکن کردن ، طی می کنند گرفته شده است. میز آزمایش با سرعت ثابت، از میان گنتری اسکنر، هنگامی که تیوپ X-Ray پی در پی اطراف بیمار می چرخد، حرکت می کند. و یک مسیر مارپیچی را از درون بدن بیمار طی می کند. این مسیر مارپیچی، بدون این که بین تصاویر وقفه ایجاد شود پی در پی داده ها را جمع می کند. به وسیله سی تی اسپیرال و توالی سریع تر تصویر، تصاویری با کیفیت بالاتر و پرتوگیری کمتر ایجاد می شود. سی تی اسپیرال، که سی تی چند آشکارساز نیز نامیده می شود، معمولاً از چهار تا شانزده ردیف سیستم تشکیل یافته است. همچنین سی تی اسکنرهایی با 24 آشکارساز، هم اکنون وجود دارند. استفاده از 12 ردیف سیستم اسکنر، می تواند 32 تصویر در هر ثانیه به وجود آورد.

در اسکن اسپیرال، فرد باید نفس خود را نگه دارد که اجازه می دهد اسکن کردن از chest یا abdomen در 10 ثانیه یا کمتر انجام می شود. سرعت تصویربرداری در همه بیماران، به ویژه در سالمندان، کودکان و یا در بیماران بدحال ضروری است.  در افرادی که اسکن آن ها طول می کشد تصاویر آن ها معمولاً ناواضح  است. CT چند آشکارساز، کاربردی مشابه با سی تی آنژیوگرافی دارد. اما فواید آن بیشتر است.

در سی تی معمولی، ضایعه های کوچک، هنگامی که فاصله ای بین اسکن ها وجود داشته باشد، ممکن است آشکار نشود. زیرا ضایعه ممکن است در فاصله بین اسکن ها گم شود. سرعت اسکن مارپیچی و نگه داشتن نفس، سرعت تشخیص ضایعه را افزایش می دهد.

CT scan چگونه انجام می شود؟

تکنولوژیست به روی تخت سی تی به بیمار پوزیشن می دهد و برای ثابت کردن پوزیشن بیمار، ممکن است از بالش استفاده کند. تخت به کندی در درون دستگاه سی تی حرکت می کند. بستگی به منطقه ای از بدن  بیمار که  آزمایش می شود، افزایش حرکت ممکن است آن قدر کم باشد که بیمار آن را احساس نکند و یا آن قدر زیاد باشد که بیمار متوجه این حرکت شود، آزمون سی تی اغلب به استفاده از مواد کنتراست نیاز دارد. تا این که وضوح بافت مشخص  یا رگ های خونی افزایش یابد.

ماده کنتراست ممکن است از طریق خوراکی یا تزریق مستقیم به درون سیاهرگ ها و یا به صورت تنقیه به بدن وارد شود که بستگی به منطقه ای دارد که بیمار آزمایش می شود. رادیولوژیست یا تکنولوژیست ممکن است از بیمار در مورد آلرژی ها و به خصوص حساسیت به داروی خاص سئوال کند و یا بیماری هایی مانند دیابت، آسم، بیماری های قلبی، مشکلات کلیوی یا تیروئید که در هر کدام از این حالات ممکن است خطر واکنش به مواد کنتراست و یا مشکلات دیگری که منجر به خارج ساختن ماده کنتراست از بدن بیمار می شود وجود داشته باشد.

آزمون CT معمولاً حدود 5 تا 30 دقیقه طول می کشد. هنگامی که آزمون انجام می شود بیمار باید منتظر بماند، تا تصاویر آماده شده و  مشخص شود آیا به تصاویر بیشتری نیاز هست یا نه. بیشتر مراکز شکستگی، یک CT scanner در قسمت اورژانس خود دارند.

سی تی در تشخیص و درمان بیماری های عروقی که ممکن است باعث سکته، نارسایی کلیه و یا حتی مرگ شود نقش بسیار مهمی را ایفا می کند.

در طی آزمون چه تجربه ای خواهیم داشت؟

CT هیچ دردی ندارد. در سی تی مارپیچی، فرد باید تا زمانی که لازم است دراز بکشد و برای هر آزمون، آمادگی لازم به آن آزمون داشته باشد. ممکن است از شما درخواست شود تا این که ماده کنتراست مثبت، برای تشخیص بهتر  در مورد معده ، روده کوچک و یا کولون استفاده کنید.

بعضی از بیماران فکر می کنند که طعم ماده کنتراست خیلی بد است اما می توان به آسانی آن را تحمل کرد. اگر آزمون از کولون باشد، ماده کنتراست از طریق تنقیه وارد کولون می شود. شما در طی آزمایش احساس پری شکم دارید و ممکن است احساس کنید که مایع از بدن شما خارج می شود، که هر چه آزمایش سریع تر انجام شود، بیمار راحت تر خواهد بود. برای رگ های خونی و کلیه ها آزمون رایج تزریق ماده حاجب از طریق سیاهرگ ها است. که بافت نرمال و یا غیر نرمال در ارگان هایی شبیه کبد و طحال و ... تشخیص داده می شود.  بعضی از بیماران گرمای زیادی در بدن خود احساس می کنند و یا ممکن است که طعم فلز در پشت دهان خود احساس کنند که معمولا یک یا دو دقیقه بعد از بین می رود. بعضی از افراد احساس گزش دارند، اگر انها احساس گزش و یا ورم های گوچک بر روی پوستشان داشتند، می توانند با دارو معالجه شوند. که می تواند علت استعمال ماده کنتراست خاصی باشد و نیاز به درمان فوری دارد. بنابراین اگر شما این علائم را داشتید سریعاً تکنولوژیست را با خبر سازید. البته در موارد کنتراست جدید این تاثیرات زیان آور به حداقل رسیده است. در طی اسکن، شما در اتاق خواهید ماند البته، تکنولوژیست می تواند شما را ببیند و صحبت هایتان را بشنود و با شما صحبت کند. برای اطفال، پدر و مادر می توانند همراه بیمار در اتاق بمانند تا ترس کودک را کاهش دهند، اما استفاده از شیلت سربی، برای جلوگیری از پرتوگیری این افراد، لازم است.

نتایج توسط چه کسی تفسیر می شود؟

رادیولوژیستی که از پزشکی و سی تی و دیگر آزمون های رادیولوژی مطلع است، تصاویر را تفسیر می کند و گزارشات آن را برای پزشک معالج ارسال می کند. پزشک معالج ، در مورد فردی که نتایج را به دست می آورد، اطلاعاتی را در اختیار بیمار خواهد گذاشت. در تکنولوژی جدید، گزارشات تشخیصی و ارجاع تصاویر، از طریق اینترنت امکان پذیر می باشد.

فواید و خطرات آن چیست؟

مزایا :

* برخلاف روش های تصویرگیری دیگر در سی تی جزییات بیشتر از بافت هایی مانند ریه ها، استخوان ها، بافت نرم و رگ های خونی دیده می شود.

* سی تی بدون درد ، تهاجمی و دقیق است.

* آزمون سی تی سریع و آسان است و در موارد آسیب دیدگی ها، ضایعات داخلی و خونریزی ها را به سرعت آشکار می کند تا نجات جان بیمار آسان تر شود.

* سی تی نیاز به روش های تهاجمی مانند جراحی و نمونه برداری را کاهش می دهد.

* سی تی، نرمال و یا غیر نرمال بودن ساختارهای بدن را تشخیص می دهد و یک راهنمای دقیق برای رادیوتراپی، بیوپسی و دیگر روش های تهاجمی است.

* سی تی ، ابزاری ارزشمند برای طیف وسیعی از مشکلات بالینی است.

خطرات :

* در سی تی نیز مانند X-Ray از پرتو اشعه X  استفاده می شود ، اما منافع تشخیص آن به مراتب بیشتر از زیان آن است. پرتوهای موثر در این آزمون  در حد10msv  است. که میانگین دریافت پرتوهای پراکنده در مدت سه سال است.

*  زنان در صورت احتمال بارداری حتما باید پزشک یا تکنولوژیست را با خبر سازند.

مادران شیرده باید تا 24 ساعت پس از تزریق ماده کنتراست به فرزند خود شیر ندهند.

عکس العمل های بدن به ماده کنتراست ید دار و خطرهای الرژیک جدی بسیار نادر است و بخش رادیولوژی به داروهای اورژانس مجهز می باشد و به این موارد سریعاً رسیدگی خواهد شد. 

محدودیتهای CT اسکن چیست؟

بسیاری از جزییات بافت های نرم در مناطقی مانند زانو و شانه در MRI سریع تر تشخیص داده می شود. این آزمون به طور معمول برای زنان باردار انجام نمی شود